De melkmatrix: wat is er bekend?
Voeding is meer dan de optelsom van losse nutriënten
In de wetenschappelijke literatuur wordt er steeds vaker gesproken over het matrixeffect van voeding. Zo ook over de melkmatrix. In een recente publicatie wordt het begrip melkmatrix toegelicht.
Tot ongeveer 20 jaar geleden was voedingsonderzoek vooral gericht op het effect van individuele nutriënten op de gezondheid. Op deze manier onderzocht men de relatie tussen nutriënten en verschillende gezondheidsuitkomsten. Deze uitkomsten op nutriëntniveau werden geëxtrapoleerd naar voedingsmiddelen om zo voedingsadviezen te bepalen.
Matrix effect
Echter een voedingspatroon bestaat niet uit losse nutriënten, maar uit verschillende voedingsmiddelen. Daarom is het voedingsonderzoek de laatste decennia steeds meer gericht op de relatie tussen de consumptie van voedingsmiddelen en de gezondheid. Voedingsmiddelen worden hierbij gezien als een combinatie van verschillende nutriënten en componenten. Hierdoor kan het effect van een voedingspatroon of voedingsgroep op gezondheidsuitkomsten anders zijn dan wanneer er naar losse nutriënten gekeken word. Er wordt dan ook wel gesproken over het ‘matrixeffect’ van voeding.
In de publicatie van Thorning et al (2017) wordt een voorbeeld genoemd dat het matrixeffect van melk illustreert. Melk bevat van nature eiwit en is een bron van calcium in de voeding. Doordat verzadigd vet het LDL-cholesterol verhoogt, is het algemene advies om verzadigde vetzuren te vervangen door meervoudig onverzadigde vetzuren. Daarom is het advies halfvolle of magere zuivelproducten te consumeren. Echter, studies naar de consumptie van zuivel (verschillende vetpercentages) laten geen nadelige uitkomsten zien voor de hart- en vaatgezondheid. Terwijl dit in eerste instantie wel de verwachting zou zijn, kijkende naar het verzadigde vet gehalte in zuivel.
Onderzoek
De wetenschappelijke stand van zaken over de melkmatrix is bediscussieerd in een workshop met 18 wetenschappers die werken bij verschillende universiteiten of onderzoeksinstituten (Thorning et al 2017). Het doel van deze workshop in september 2016 was om met verschillende wetenschappers het begrip melkmatrix te duiden en een richting aan vervolgonderzoek te geven.
Melkmatrix
Een samenvatting en een conclusie van de workshop is gepubliceerd in The American Journal of Clinical Nutrition. Eén van de conclusies in deze publicatie is dat de voedingswaarde van zuivel niet gelijk is aan de voedingswaarde van de losse nutriënten in zuivel. Om dit te beargumenteren worden verschillende eerdere publicaties gericht op de zuivelmatrix uitgelicht:
- Observationele studies naar de zuivelconsumptie en hart- een vaatgezondheid: Zie pagina 3-5.
- Interventiestudies waarbij het effect van zuivelconsumptie wordt vergeleken met de inname van supplementen (calcium en eiwit) op gewicht, botgezondheid en hart- en vaatgezondheid: Zie pagina 5-6.
- Studies naar het effect van zuivel op de bloedlipiden: Zie pagina 6-9.
- Studies waarbij verschillende zuivelproducten worden vergeleken op vertering, absorptie, eetlust en spiereiwitsynthese: Zie pagina 9-10.
- Gefermenteerde zuivel en insulinegevoeligheid: Zie pagina 10.
Toekomst
Er is volgens Thorning et al (2017) verder onderzoek nodig naar de gezondheidseffecten van de melkmatrix, in plaats van de traditionele aanpak waarbij gezondheidseffecten van individuele nutriënten wordt bepaald.
